maanhuizen -kip en ei vervolg-


De kip en het ei (2)
.
[Bij Lau Tzu kunnen we hierop a.h.w. het vervolg lezen:]
.
'Al onder de hemel heeft een oorsprong,
dat als moeder van al onder de hemel beschouwd kan worden.
De grootse moeder vindend, kent men het grootse kind,
en keer je terug naar de dij der grootse moeder.'
zonder lichamelijk te ontspringen. (51)
.
De grootse (mond)opening sluitend, de groots blijvende poorten
versperrend, zul je niet vóór je lichaamsavond uitgeput raken.
De grootse opening ontsluitend, grootse zaken ondernemend,
zal je lichaamseinde doornen zien.
Het kleine zien heet begrip, het zachte houden krachtig.
De grote straling gebruikend keer je terug tot hereniging met het
grote begrip van Tau, bij 's lichaams ondergang.
Dit heet: Bekleed met Eeuwigheid.'
(TTT LII)
.
Afb.46
.
.Afb.47
.
Daarmee zijn we dan bij de grens van het met rede vatbare aangekomen met
dit beschouwende verhaal. Bij het Onkenbare.
Tot nu toe werd er gesproken over de 2^e en 1^e schepping.
De grens tussen 1^e schepping en datgene wat hiérvan de oorsprong is voert op
het terrein van geloof. Het hierover schrijven zou dan ook al snel tot redetwisten
leiden over datgene wat niet meer met rede te bevatten valt. De namen kunnen
verschillen, maar de bron is universeel. De Kikker-oepanisjad, ook wel AUM- of
Mandukaya oepanisjad genoemd, biedt een fraaie samenvatting van deze
universele baarmoeder. (51a)
.
Na deze evenwichtsoefening op de rand van het kenbare, dan nu terug naar
de aanvangseenheid in de schepping.
.
'In den beginne was het woord, ...'
(Genesis, Joh. 1:1)
.
'Het Woord' is hierbij een uitdrukking voor concept, idee, denkbeeld, visioen.
De (betekenis voor de) wereld komt hierna. Woord in de zin van concept
(vgl. 'conceptie') is echter geheel iets anders dan 'woorden'. Spreken
behoort niet tot de sfeer van de voor-wereldlijke schepping maar tot de regionen
van het weten, het bewust-zijn. Waar het nu over gaat, de eerste schepping,
behoort tot de regionen van het verticale (boven/onder) bewustzijn; het niet-weten.
.
Een nadere beschouwing van dit verschil lijkt op z'n plaats.
.
Op de Zwarte Zon/Diamant-as
hebben we twee fasen van weten.
De eerste fase is NIET-WETEN-HET-WETEN;
het zonder kennis zijn en zonder begrip van wat weten eigenlijk is.
.
.....................................Afb.48
.
De tweede fase, bij Diamant, is WETEN-HET-WETEN;
het vol van kennis zijn, maar hier de ijdelheid niet van inzien.
.
Deze as, de Zwarte Zon/Diamant-as, behoort bij de 2^e schepping.
.
..........................Afb.49
.
Op de Zwarte Maan/Priapus-as
hebben we twee fasen van niet-weten.
.
Bij Priapus is dit NIET-WETEN-HET-NIET-WETEN;
de onbewustheid, het geen besef hebben van het onderbewuste
en de zich aldaar bevindende wijsheid, nòch belast zijn met kennis.
Priapus is het onbevangen kind (de nar in de Tarot, Parcival die de
wereld in gaat trekken). (52)
.
Bij de Zwarte Maan is dit WETEN-HET-NIET-WETEN;
het besef hebben van het onbewuste en de zich aldaar bevindende wijsheid.
Het je er bewust van zijn dat je eigenlijk niets weet en voor wijsheid beroep
zult moeten doen op hogere inspiratie.
.
Deze as, de Zwarte Maan/Priapus-as, behoort bij de 1^e schepping,
maar we vinden haar in de efemeriden (=tabellen met planeetstanden) bij de
2^e schepping, zodat enig rekenwerk nodig is om dit reconstrueren, hetgeen
echter buiten het raamwerk van deze introductie valt.
.
De Zwarte Maan zelf valt te vergelijken met de gesluierde Isis, de Hogepriesteres
in de Tarot. Ze beheert de volheid van het onbewuste weten. De Navajo indianen
kennen haar als 'de Veranderlijke Vrouw', die de mens ter wereld bracht.
.
De kennisweg (Zwarte Zon/Diamant) is de weg der machtsontplooiing.
De niet-weten weg is die der liefde en overgave in onpersoonlijke zin
(Zwarte Maan/Priapus). Degene die zich met de rol van kind, de rol van
(geblinddoekte) leerling kan identificeren, d.w.z. zich van zijn of haar niet-weten
bewust is, kan de in moederlijke mildheid geschonken genade van de stammoeder
(Zwarte Maan) ontvangen en zich met haar wijsheid voeden (zonder op uiterlijke
kennis te bouwen, maar steunend op de Tau-staf).
.
Om tot deze relatie te komen als volwassene vereist het overwinnen van enige
obstakels. Dit is de grote voorgangers op deze weg natuurlijk niet ontgaan.
Bij de uit Perzië afkomstige Rumi vinden we een aan het licht ontvlambare
temperament van diens werelddeel aangepaste benadering, die de lofzang der
Soefies op vriendschap wat begrijpelijker zal maken:
.
'Wat is de spiegel van het zijnde? Het niet-zijnde.
.Neem het niet-zijnde met u als geschenk voor de Vriend,
.wanneer ge geen dwaas wilt heten.' (Vgl. ook #4.)
.
Waarna hij vervolgt met een uitgebreide uitleg waarom hij z'n woorden zo kiest:
.
'Het zijnde kan slechts aanschouwd worden in het niet-zijnde,
de rijke openbaart zijn edelmoedigheid aan de arme.
De zuivere spiegel van het wezen des broods
is in waarheid de hongerige man;
de vuursteen bezit een spiegel in het hout, waarin zij het vuur verwekt.
Het niet-zijnde en onvolmaakte, waar zij zich ook voor mogen doen,
zijn de spiegels, die de uitnemendheid van alle kennis openbaren.'
.
Kortom; de essentie van hetgeen geschonken wordt kan pas herkend worden waar
ontvankelijkheid bestaat. Na enige nieuwe voorbeelden hiervan vervolgt hij met:
.
'Wie zijn eigen gebrekkigheid gezien en ervaren heeft,
.geeft daarmee te kennen dat hij spoorslags is voortgereden
.op de weg der volmaking.
.De oorzaak dat de mens niet heenvlucht tot de Heer der glorie is,
.dat hij zichzelf voor volmaakt houdt.
.Er is geen erger ziekte in uw ziel mogelijk, o trotsaard,
.dan de verwaandheid, die u doet denken dat ge volmaakt zijt.
.Veel bloed moet uit uw hart stromen
.en vele bittere tranen moeten uit uw ogen zijn gevloeid,
.voordat het welbehagen u heeft verlaten.
.De fout van Iblis {Vgl. Hybris, de hoogmoed, bij de Grieken}, de Satan,
.ligt in de gedachte door hem gekoesterd: "Ik ben beter dan Adam"
.en deze ziekte is in de ziel van ieder schepsel aanwezig.'
.
'Wijsheid' i.p.v. 'kennis' in de laatste regel van het eerste citaat, en 'hart' i.p.v. 'ziel'
in de laatste regel van het tweede citaat lijkt me duidelijker binnen het kader van
deze introductie, maar ik geef de vertaling door zoals ik hem heb gelezen.
Vermoedelijk is er bij Rumi, zoals o.a. in China gebruikelijk, sprake van twee zielen
in iedere persoon; een dierlijke- en een hogere ziel, waarbij slechts de lagere ziel
vergankelijk is.
.
Zijn inzicht in de menselijke ijdelheid maakt, dat hij zich realiseert dat niemand een
'dwaas' wil heten. De Javaanse (moslim)mystici zijn hier minder voorzichtig en
spreken over 'zwerver' en 'kaffer' (met inbegrip van de denigrerende klank van dit
woord, dat hier soms expres wordt gebruikt om aan te geven dat het de laagste
sociale status betreft die het hoogste kan ontvangen).
.
Bij Lau Tzu vinden we deze grondgedachte eveneens terug:
.
'(...)
.O, de verwildering; ze kent geen beperking!
.Genietend is de menigte, als bij het grote stieroffer.
.Stralend van lust, als wie in de lente terrassen bestijgt.
.Ik alleen lig stil, nog zonder teken.
.Als een baby die nog niet geglimlacht heeft.
.Hoe lusteloos, als niet wetende waarheen me te wenden.
.De menigtes hebben over,
.ik alleen schijn gebrek te hebben.
.Mijn geest is als de dwaas; troebel, chaotisch.
.De persoonlijken zijn helder; ik alleen schijn in duister.
.De persoonlijken zijn nauwlettend onderscheidend,
.ik alleen ben vaag en bot.
.Vormloos ben ik! Als de oceaan.
.Hoe ongevormd! Alsof ik in niets kan sederen.
.
.De menigen zijn bestemd;
.ik alleen ongeleerd en koppig als een boer.
.Maar slechts mijn begeerten verschillen van anderen,
.want ik waardeer het gevoed te worden door de Moeder.'
(TTT XX)
.
Niet alleen de Oosterse cultuur biedt voorbeelden van inzicht in verborgen
wetten van het leven. Ook in Westerse cultuur is deze symboliek bekend en
alhoewel ik in overeenstemming met de Oosterse traditie geneigd ben
omschrijvingen van de Zwarte Zon sober te houden, lijkt iets meer toelichting
me toch op z'n plaats. Het betreft weliswaar het laagste en onzuiverste
moment, maar het heeft toch ook waarde als onderdeel in de levenscyclus,
zoals een kachel dé bron van vervuiling in huis is, maar tevens de warmte
levert die leven mogelijk maakt, of zoals een vijver met zuiver water toch ook
wat organisch afval en bacteriën nodig heeft om niet steriel maar leefbaar te zijn.
.
Bij St. Hildegard von Bingen trof ik volgende (visionaire) beschrijvingen aan,
die tegelijk als illustratie van 12^e-eeuws christelijk gebruik van deze symboliek
kan dienen. (53)
.
...............................Afb.50
.
'Het eerste beeld had de gedaante van een man,
.zwart als een Ethiopiër ('aithops'-- betekent 'zwart') en ongekleed.
.Hij omvatte met beide armen en benen een boom onder de takken,
.waarop .allerlei soorten bloemen groeiden. En met zijn handen plukte
.hij de bloemen.af en zeide: 'Alle landen der wereld met hun sierlijke
.bloemen zijn van mij..Waarom ook zou ik uitdrogen, waar ik alle
.bloesems hebben kan? Waarom.als een oude man leven, terwijl ik in de
.bloei der jeugd ben? Waarom als.een blinde zijn, terwijl ik het schone
.kan zien? Als ik dit zou doen zou het.een schande zijn. Zolang ik de
.schoonheid van deze wereld kan genieten,.doe ik dat heel graag. Een
.ander leven ken ik niet; wel hoor ik daarover.allerhande bazelen.' Toen
.hij dat gezegd had, verdorde die boom plotseling.tot aan de wortel toe
.en hij viel in de duisternis en het visioen verdween daarmee.'
.
(Het plukken van bloemen en laven aan bloesems associeert met roofovervallen en
verkrachtingen, hetgeen hier verderop als symboliek toegeschreven gaat worden aan
herberg 25/Zwarte Zon. In westerse vogelsymboliek is dit de 'crow'). (54)
.
In een tweede beeld (Zwarte Maan) volgt het antwoord:
.
'Gij zijt een grote dwaas, dat ge in de gloeiende as verlangt te leven ( )
.en niet dat leven begeert, dat in jeugdige schoonheid nooit zal
.verdorren ( ) .en in de ouderdom nooit zal bezwijken. ( / )
.Het ontbreekt u aan alle licht
.en gij zijt in zwarte duisternis en wentelt u als een worm
.naar de wil van een mens. ('Adam' + ouroboros; de slang die in zijn staart bijt)
.Gij zult maar a.h.w. een ogenblik leven en dan als gras verdorren
.en zo in het meer des verderfs vallen
.en daar zult gij met al uw omhelzingen uw einde vinden,
.en die noemt gij met beslistheid bloemen.
.
.Ik ben de zuil der hemelse eendracht en ik verwacht (vgl. 'baar')
.alle vreugde des levens.
.Ik versmaad het leven niet, maar ik veracht al het schandelijke
.zoals ik ook u zelf veracht.
.Ik ben immers de spiegel aller deugden, waarin iedere gelovige
.zichzelf duidelijk kan zien.
.Gij echter loopt op een donkere weg en uw paden wrochten zonden.'
.
Vanuit dezelfde 'wolk' als waaruit het tweede beeld voortkwam geeft ze nu
een reactie op de 'gecorrigeerde'-Zwarte Maan en -Priapus, die aan de dierenriem
verbonden zijn. (55)
.
.............................................Afb.51
.
'Gij zijt een afgod, die volgens uw wil doet, ( )
.en gij zijt een dood geluid, gij die door mensenhanden gemaakt zijt. ( )
.Uw liefde is menselijk en dierlijk,
.want soms hebt ge menselijke, soms dierlijke zeden.
.Al uw zeden zijn naar de mensen gericht, zij leven niet, maar zijn dood,
.want alles wat gij begeert, dat houdt gij
.en zo gaat gij voort langs de wegen der vergankelijkheid.
.Ik schaam mij over al deze dingen
.en bedek mij met de vleugels der Cherubijnen. (vgl. #36¹)
.De geheimen Gods leer ik uit de boeken en uit Gods raadsbesluiten
.en ik leef van al het hemelse, want ik zie met de ogen der onschuld
.en overal zie ik eerzaam in Gods wil,
.wat gij in blinde onwetendheid ontvlucht.'
.
Waarna ze besluit met:
.
'Het vierde visioen was van een dikke rook in de vorm van een mens,
.maar hij had geen ledematen, alleen zag ik daarin grote en zwarte ogen.
.Die mens ging niet op en neer, noch naar links of rechts,
.maar hij bleef onbeweeglijk in die duisternis en hij sprak:
"Ik heb niets geschapen of gemaakt.
.Waarom zou ik dan voor iemand werken en mij afmatten?
.Dat doe ik niet.
.Voor niemand ben ik meer bezorgd dan voor zover iemand voor mij
.werkt.
.God, die alles geschapen heeft, moge daarover oordelen en daarvoor
.zorgen.
.Als ik zou spreken en vriendelijk zou vragen naar zaken van anderen,
.wat zou ik daaraan hebben? Ik doe niemand goed noch kwaad.
.Wanneer ik zoveel medelijden zou hebben,
.dat ik zelf geen rust zou hebben, wat zou dat geven?
.Of wat zou ik voor leven hebben,
.indien ik zou antwoorden op alle stemmen van vreugde of droefheid?
.Ik versta mijzelf en ieder moet zichzelf begrijpen".'
(Uit: Liber Vite Meritorum)
.
Hoewel dit vierde visioen ongetwijfeld de Diamant beschrijft, overheerst hier toch
een sfeer in de omschrijving die suggereert dat de mogelijkheid tot overgave, het
komen tot niet-doende-zijn, hier nog niet (geheel) gerealiseerd is door de schrijfster
waardoor de interpretatie enigszins blijft hangen tussen moreel schuldbesef en
overmacht. Als eerste gevoelsomschrijving klopt deze sfeer echter; het kost enige
tijd om de waarde van het niet-doen te beseffen. Wie ieder zinnetje op zich leest,
zonder vooringenomen waardeoordeel, herkent ook de bij deze fase -waarin het hart
overgevoelig geworden is en de levenskracht verbruikt- passende overwegingen.
.
Bij #30⁵ treffen we deze sfeer eveneens als waarschuwing aan. (56)
(In westerse vogelsymboliek is de Diamant vaak afgebeeld als de adelaar).
.
Soortgelijke overwegingen m.b.t. de Diamant treffen we bij Lau Tzu aan:
.
'Opdragen en gespannen houden,
.beter ware om te ontspannen.
.Aanscherpen en toetsen,
.zal niet verdienstelijk kunnen blijven.
.Verzamelingen vol goud en jade vallen door niemand te bewaken.
.Hovaardigheid bij de rijke en trots bij status brengen vanzelf
.onheil aan.
.Na voltooiing volge de terugtocht,
.dat is - het Tau der hemel!'
(TTT IX)
.
Aan het slot van deze introductie wordt dit beschreven bij de herbergen 12 en 11.
.
Maar wat gebeurt er nu met de eigenzinnige leerling, d.w.z. degene die door
zelf-verheffend ego-streven belemmerd wordt? Deze zal langs de lange weg der
blamering (, Saturnus) ter zijner tijd tot inzicht gebracht worden.
.
werkt uit als moeder die alles voedt, oorsprong van de wereld en poort van
al het onzichtbare. De genade die indaalt, de Graal.
.
werkt uit als de vader die begrenst, en zodoende het ego vastheid en daarmee
veiligheid en bescherming biedt zolang dit binnen de gestelde grenzen blijft. Hij
geeft discipline en zonodig ook straf tot het ego vol-wassen is en geen uiterlijke
beperkingen meer nodig heeft om zuiver en sober te zijn. Hij vormt de 'godheid'
der grenzen van de persoonlijkheid. (In de oudheid werd iedere planeet, als
dynamisch energiecentrum, verbonden aan bepaalde natuurverschijnselen en
gepersonifieerd tot godheid, d.w.z. 7 'persoonlijke' goden, waarbij Saturnus de
hoogste of laagste god was.) (57)
.
en en zijn dan ook niet zozeer elkaars tegenpool alswel elkaars aanvullingen.
In het Westen wordt Saturnus wel de strenge leermeester genoemd. Soms zelfs
Sater, duivel, gevallen engel. Symbool van afgescheidenheid. De letterlijke betekenis
van 'Satan' is echter 'tegenstander', 'tegenstrever'. In het Oosten wordt er behalve op
de negatieve 'meester'-rol ook nadruk gelegd op de waarde van Saturnus als
schenker van een lang leven. Hij helpt overdaad (aan voortbrengselen) te vermijden
of op te ruimen. Er zijn nu eenmaal wel eens strenge maatregelen nodig om het
welzijn te bevorderen. Lau Tzu formuleerde de verhouding tussen en o.a. als
volgt:
.
'(...)
.Durend begeerteloos, aanschouwen we de wonderlijke subtiliteiten.
.Durend begerende, zien we het begrenzende.
.Beiden in ontspringen gelijk;
.hebben verschillende namen maar gelijke bestemming.
.Die gelijkheid heet diep, het mysterie der diepten;
.van alle subtiliteiten is het de poort.'
(TTT I)
.
Frustratie, jaloezie, vrekkigheid e.d. worden allen aan Saturnus toegeschreven,
maar hoe zou dit anders verklaard kunnen worden dan als vormen van begeren?
Zelfs de positiever gewaardeerde kanten van Saturnus zoals het 'begrijpen'
(be-grijpen), concentreren en begrenzen zijn een vorm van begeren. Ook de
honger naar kennis behoort tot het wereldse machtsstreven van het ego,
zoals vuur ( ) altijd begerig is.
.
In het voornoemde citaat bevindt zich overigens nog een planeet-god, en wel de
in Oost én West hooggewaardeerde (purper)planeet Jupiter.
'Durend' verwijst nl. naar 'Duurzaamheid' (vgl. #32)
Twee maal dit woord verwijst naar de twee aangezichten van een en hetzelfde.
De symbolische weergave van Zwarte Maan, Jupiter en Saturnus zal dit illustreren.
Resp.:
.

.	Afb.52
.
Geluk en ongeluk worden nogal makkelijk verbonden met het persoonlijke streven,
waarbij Jupiter dan 'het grote geluk' en Saturnus 'het grote ongeluk' genoemd
worden. (Resp. 'heil' en 'onheil' in oud taalgebruik.)
De verleiding is groot om hier vervolgens ook morele adviezen voor gedrag of
waarde-aanduidingen aan te verbinden, hetgeen echter onvermijdelijk tot
discriminatie leidt. Vanuit een standpunt dat zich boven de eeuwig wisselende
tegenstellingen bevindt (Zwarte Maan), wordt de tegenstelling tussen persoonlijk
geluk en persoonlijk ongeluk in een groter verband geplaatst, waardoor de
persoonlijke betrokkenheid van het ego en daarmee hoop/angst en de moralistische
benadering overstegen worden.
Er blijft dan slechts 'goed' en '(nog) niet-goed' over.
'(Nog) niet-goed' is dan het werkterrein geworden dat 'goed' nodig heeft.
.
...................................Afb.53
.
'De hogere mens
heeft nooit een eigen hart.
Richt diens hart
naar het hart der honderd geslachten.
.
De goede ben ik goed,
de niet-goede ben ik ook goed.
Deugd is goed.
(...)
Den wijze,
allen zijn hem als kinderen.'
(TTT IL)
.
..............................Afb.54
.
'(...)
.Het goede is immers de leraar
.van de goede persoon,
.en de niet-goede persoon
.is de goede's schat.
.Wie de grote leraar niet waardeert
.en de grote schat niet liefheeft,
.is bij alle geleerdheid toch verblindt.
.Dit heet het (ene) oog der verheffing.'
(TTT XXVII)
.
Het 'geen eigen hart' hebben verwijst naar de beweeglijke as van
Zwarte Maan/Priapus, in tegenstelling tot de statische as van
zelfverheffing der Zwarte Zon/Diamant.
De beweeglijke as kent geen vaststaande oordelen a.h.v. dogma's, terwijl
de vaste as symbool staat voor het zichtbare spectrum van de regenboog,
de uiterlijke zon; symbool voor wereldse rechtspraak en geboden, -waarden
en -normen.
Het 'richt zijn hart naar de honderd geslachten' verwijst dan naar het innerlijk
begrijpen van de drijfveren die achter de gedragingen van mensen zitten,
zodat het mogelijk wordt om hierop liefdevol, en op de speciale aard van de
betrokkenen afgestemd, te reageren.
.
('God ziet in het hart der mensen' lezen we bij de toelichting op #41
-vertaling Richard Wilhelm-)
.
Een mooi voorbeeld van dit boven het ik-oordeel uitstijgen treffen we bij
Zhuang Zi aan (=Chuang-tzu, ca. 369 -286 BCE) die, na een poging tot
verduidelijking van enige kwesties die (nog) te moeilijk blijken te zijn, geruststellend
tegen zijn ontmoedigde leerling zegt:
.
'Mijn diensten aan u zult ge vergeten,
.maar ik zal vergeten waarmee ik u diende.
.Wat ge vergeet is slechts mijn oude zelf,
.Wat ge niet vergeten kunt is het blijvende in mij.'
.
******
.
Nog enige losse impressies van de 'Steen' :
.
..................................................Afb.55
.
Bij Zen-meester Xuedou (10^e/11^e eeuw CE) vinden we onder de titel
'Een onthullende ervaring' : (58)
.
'Waar het zwaardwiel langsschiet
.verliezen zon en maan hun glans;
.wanneer de juwelen staf toeslaat
.verliezen hemel en aarde hun kleur.
.Door die ervaring barsten de ingewanden
.van alle duivels open;
.door die ervaring worden de ogen van alle
.wijzen geopend.' (59)
.
Bij Lau Tzu lezen we o.a.:
.
'Hemel en aarde zijn niet persoonlijk,
.voor hen zijn de creaties als strohonden.
.De klinker is niet persoonlijk,
.beschouwt alle voortbrengselen
.als strohonden.
.(...)'
(TTT V)
(60)
.
......................Afb.56
.
In nauwe samenhang met deze 'Verlichting' vinden we bij beide schrijvers
ook het verband tussen 'Diamant' en 'herberg 11' (waarover zodadelijk meer).
.
Zo zegt Xuedou onder het kopje: 'Het bederven van de soep':
.
'Er was eens een Zen-wijze
.die tijdens een retraite in het geheel niet tot zijn groep sprak.
.Een van de groepsleden zei:
."Op deze manier wordt voor mij de hele retraite bedorven.
.Ik verwacht niet dat de leraar het boeddhisme verklaart;
.het zou al genoeg zijn
.om de twee woorden 'Absolute Waarheid' te horen".
.De wijze hoorde hiervan en zei: "Je moet niet zo vlug klagen.
.Over 'Absolute Waarheid'
.valt zelfs nog niet één woord te zeggen".
.Toen hij dat gezegd had knarste hij met de tanden en zei:
."Dat had beter ongezegd kunnen blijven".
.In de aangrenzende ruimte bevond zich een andere wijze
.die alles had gehoord, en opmerkte:
."Een lekkere ketel soep, bevuild door twee rattenkeutels".
.Wiens soep bevat niet één of twee rattenkeutels?' (61)
.
Lau Tzu vervolgt in TTT V met:
.
'(...)
.Tussen hemel en aarde beweegt als een blaasbalg,
.wegvallend en toch onuitputtelijk.
.Beweegt het zich,
.dan uit het zich temeer.
.Veel (doen) horen
.betekent herhaaldelijk uitgeput raken.
.Beter het inwezen te houden.'
.
.Afb.57
.
Tot slot van dit algemene stukje nog enige aandacht voor de I Tjing,
die zich (in de vertaling van R. Wilhelm) introduceert als 'De Spijspot'; #50.
De voedingsbron van hoog niveau waarin zich kostelijke (kost-bare, 'gouden',
en voor gevorderden zelfs kostelijke humoristische) spijzen bevinden.
.
Wie voldoende 'gelouterd' is, 'in vuur beproefd', d.w.z. hexagram 30 in
voldoende mate heeft ervaren, kan deze spijzen in de vorm van raad,
advies, kritiek en morele steun gaan kosten, smaken, opnemen. (62)
.
Afb.58
.

.
.
.

De kip en het ei (2)